Hoe maak je klimaatmaatregelen interessant voor de boer? Door twee vliegen in één klap te slaan. Projectleider Kees Kroes ziet op een boerderij in Uddel dat het kan, met een eenvoudig biogassysteem zo’n win-winsituatie creëren: minder uitstoot van methaan uit de mestopslag en tegelijkertijd een besparing op het gasverbruik. Lees hieronder zijn ervaringen of bekijk de video.

De emissie van methaan draagt relatief sterk bij aan de opwarming van de aarde. Daarom wijst het Klimaatakkoord nadrukkelijk op de noodzaak om methaanuitstoot op (melk)veebedrijven terug te dringen, onder andere bij de opslag van mest.

Als mest in een gesloten opslag zit, is het mogelijk om het methaan uit die mest in hoge concentraties - tot wel 60% - af te vangen. Voor veel kleinere veehouders is het op dit moment echter lastig om daar vervolgens een rendabele bestemming voor te vinden. (Mono)vergisting en benutting in een warmtekrachtkoppeling of microturbine brengen hoge investeringskosten met zich mee, waardoor dit in feite uitsluitend een optie is voor de grotere bedrijven.

Simpel en goedkoop

Om toch ook de kleinere bedrijven perspectief te kunnen bieden, heeft LTO Noord in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland onderzocht of het mogelijk is om een simpel en goedkoop systeem te maken voor de afvang en benutting van methaan.

Methaan - het hoofdbestanddeel van biogas - ontsnapt uit de mest aan het oppervlak. Daar kan het afgevangen worden. In stallen is dat meestal niet eenvoudig, vanwege de open ruimte. Vaak liggen er roostervloeren, waar buitenlucht door waait. De concentratie biogas is dan te laag. Bovendien kan het gevaarlijk zijn om naar hogere concentraties te gaan. Tussen de 5% en 15% concentratie geeft een reëel ontploffingsrisico. Daarom in het belangrijk om biogas in een volledig gesloten ruimte af te vangen. Dat kan in een dichte mestopslag. Veehouders doen er dan ook goed aan om bij aanschaf of verbouw van een mestopslag rekening te houden met een systeem dat gasdicht te maken is.

Ongewenste bestanddelen

Voor het onderzoek naar een eenvoudig en rendabel biogassysteem, is op een boerderij in Uddel (Gld) een kleine installatie aangelegd, waar het afgevangen biogas met een blower doorheen werd gepompt. Projectleider Kees Kroes van LTO Noord: “Voordat het biogas kan worden gebruikt, is het zaak om eerst ongewenste bestanddelen eruit te halen, met name vocht en H2S (diwaterstofsulfide, red.). Vocht eruit halen kan vrij eenvoudig, namelijk door een stuk van de gasleiding in de grond te leggen. Daardoor koelt het biogas af naar de bodemtemperatuur van circa 12 graden. Het overtollige vocht condenseert dan, waarna je het condens kunt aftappen.”

“H2S kan uit het biogas gefilterd worden met actief kool of ijzeroxidepellets, zeg maar roest,” zo gaat Kroes verder. “H2S ontstaat bij de afbraak van eiwitten. Het gas stinkt naar rotte eieren en is al in lage concentraties schadelijk. Blootstelling kan de geurzenuw verlammen, waardoor je het niet in de gaten hebt. Er zijn de afgelopen jaren meerdere dodelijke ongevallen geweest met dit mestgas. Bovendien is het erg corrosief, waardoor metalen onderdelen snel verroesten.”

Biogas bufferen en gebruiken

De productie van biogas gebeurt spontaan. Het is daarom nodig om een gasbuffer aan te leggen. Dat kan een kleine gaszak van bijvoorbeeld 1 m3 zijn, maar ook een grote buffer van bijvoorbeeld 1.000 m3. Kroes: ”Als voor een kleine buffer gekozen wordt, moet de gasproductie dagelijks verbruikt worden om emissie van methaan te voorkomen. Dat kan prima op bedrijven waar dagelijks warm water nodig is. Een alternatief is om voor een grotere gasopslag te kiezen en een deel van de zomerse gasproductie te bufferen voor verbruik in de winterperiode.”

Een bedrijf met 80 koeien en 2.000 m3 mestproductie per jaar kan al snel 4.000 m3 biogas afvangen. Die hoeveelheid staat gelijk aan 2.500 m3 aardgas, wat goed past bij het praktijkgebruik voor verwarming van spoelwater en woonhuis. Na reiniging kan het biogas op een goedkope manier als brandstof worden gebruikt in een eenvoudige biogasketel. Daarmee slaat de boer twee vliegen in één klap, aldus Kroes: “Je bespaart niet alleen op je gasrekening, maar draagt ook nog eens bij aan een daling van je CO2-footprint per kilogram vlees of melk.”  

In samenwerking met en ondersteund door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland