Hoe kunnen we zowel ecologisch als economisch verduurzamen? Akkerbouw- en bloembollenbedrijf VOF Dogterom op Goeree-Overflakkee en het akkerbouwbedrijf VOF Van den Hoek in de Hoeksche Waard namen het initiatief om dit te laten onderzoeken in het rapport Verduurzaming landbouwbedrijven met waterstof. Uitkomst is dat door eigen energievoorziening een verdienmodel mogelijk is waar de ondernemers mee uitkomen en waar bodemkwaliteit en biodiversiteit bij floreert. In de studie is gekeken naar innovatieve technieken zoals een energievlieger en mobiele zonnepanelen om duurzame energie mee op te wekken en groene waterstof te produceren.

In de jaren dat er een rustgewas op een perceel groeit, worden er verrijdbare zonnepanelen neergezet. Als er weer bollen en aardappelen worden geteeld, dan worden de zonnepanelen verplaatst naar een volgend perceel met rustgewas. De duurzame energie wordt met behulp van een electrolyser omgezet in groene waterstof en warmte. “Op deze manier kunnen we in de toekomst in onze eigen behoefte voorzien en eventuele overschotten verkopen “, legt Jacob Jan Dogterom uit. Met de opgeslagen restwarmte afkomstig van de electrolyser kunnen bijvoorbeeld bollen en aardappelen gedroogd worden. De betrokken overheden gemeenten Goeree-Overflakkee en Hoeksche Waard en provincie Zuid-Holland zijn enthousiast over de onderzoeksresultaten. De electrolyser en container met lier voor de vlieger zijn beperkt van omvang en goed inpasbaar in het landschap. Over de lage mobiele zonnepanelen kan men heen kijken. Gedeputeerde energie Berend Potjer is verrast door de visualisatie van de zonnepanelen. “Het ziet er mooi uit omdat ze goed lijken in te passen in het open landschap. En doordat ze verrijdbaar zijn, is het niet definitief.”

Energievlieger en mobiele zonnepanelen in de polder

Biodiversiteit, bodemverbetering en stikstof Deze stap naar verduurzaming komt niet uit het niets. Beide bedrijven zijn al langer bezig met kringlooplandbouw. Dogterom: “Ik voel mij verantwoordelijk als rentmeester op deze aarde, maar mijn schoorsteen moet wel roken.” De winst van de zelf opgewekte en opgeslagen energie geeft de bedrijven ook de financiële ruimte om meer niet-rendabele rustgewassen op te nemen. Zowel stikstofbindende gewassen, als akkerranden met waardplanten voor (bestuivende) insecten en planten die beschutting bieden voor vogels, zoals de patrijzen, zijn in deze studie onderzocht. Toepassing van gewasbeschermingsmiddelen is in rustgewassen en akkerranden niet nodig, wat het ecologisch herstel bevordert. Potjer, ook verantwoordelijk voor biodiversiteit: “De veerkracht van ecosystemen is voor ons allemaal van levensbelang. Mooi om te zien hoe natuurherstel hier gelijk op gaat met een solide agrarische bedrijfsvoering.” Ook de gemeenten Goeree-Overflakkee en Hoeksche Waard zijn enthousiast over de onderzochte economische en ecologische verduurzamingsmogelijkheden van de twee betrokken landbouwbedrijven. “De mogelijkheid die het biedt om stikstof te reduceren, vind ik heel interessant” zegt Tea Both-Verhoeven, wethouder duurzaamheid van de gemeente Goeree-Overflakkee. Naast minder uitstoot en het vastleggen van stikstof word er ook CO2 gebonden door het organisch stofgehalte te verhogen. VOF Dogterom en VOF Van den Hoek passen nu al maatregelen toe om dit omhoog te brengen. Zo wordt zoveel mogelijk compost en organische mest gebruikt en verhakselen zij al het stro van de graanteelt. Een groter areaal rustgewassen zal voor nog meer organische stof in de bodem zorgen met toename van bodemleven, een betere bewortelbaarheid en een grotere waterbeschikbaarheid. Vooral op Goeree-Overflakkee is een beter water bufferend vermogen van belang om de toenemende zoute kwel terug te dringen.

Onderzoekspartners

Dit project is onderdeel van het H2GO Programma; een innovatieprogramma van overheden, kennisinstellingen en ondernemingen om te onderzoeken of het mogelijk is om op Goeree-Overflakkee de energietransitie aan te gaan met de combinatie van elektriciteit en groene waterstof. Het vooronderzoek is uitgevoerd door de adviseurs van Kitepower (energievlieger), npk design (H2arvester), L’orèl Consultancy (technisch ontwerp en kostprijsberekening waterstof), Rho adviseurs voor leefruimte (ruimtelijke ordening), Wageningen Environmental Research (biodiversiteit), Accenda en TU Delft (controle technisch ontwerp en kostprijsberekening) en Energieke Regio (financieringsaanvraag pilotprojecten). Initiatiefnemers van het onderzoek zijn de VOF Dogterom en de VOF Van den Hoek. De gemeenten Goeree-Overflakkee en Hoeksche Waard en de provincie Zuid-Holland hebben het onderzoek medegefinancierd en begeleid. Andere betrokken partners zijn het H2GO programma, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland, Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid en Coöperatie Collectief Hoeksche Waard.